مهد کودک یک فضای آموزشی در سالهای اولیه است که آموزش را برای کودکان 2 تا 5 سال فراهم میکند. مهد کودک فضایی است که علاوه بر نگهداری از کودکان امکان بازی و یادگیری در یک فضای ساختارمند را فراهم میکند.
با وجود آن که برنامهی آموزشی مشخص و یکسانی در مهد کودکها وجود ندارد اما برنامهی کلاسها توسط مربیان در قالب واحد کار آموزشی مهد کودک تدوین میشود که متناسب با گروه سنی کودکان، آموزشها مختلفی از جمله آموزش اعداد، روزهای هفته، فصلها و … در نظر گرفته میشود و از طرف دیگر بازیهای خلاق شامل نقاشی خلاق، کاردستی، موسیقی و … برای بچهها طراحی میشود تا هوش و خلاقیت آنها افزایش پیدا کند.
برنامهی زمانی مهد کودکها متنوع است. مهد کودکهای تهران معمولا به صورت تمام وقت برگزار میشوند تا والدین بتوانند کودکان خود را از صبح تا عصر (7 تا 17) در مهد کودک بگذارند اما در شهرهای کوچکتر مهد کودکها به صورت دو شیفت (صبح و بعدازظهر) برگزار میشود که عموما تحت عنوان پانسیون شناخته میشود.
چرا انتخاب مهد کودک مناسب برای کودک شما مهم است؟
میدانیم که هر کودک خاص است و روحیات منحصربفردی دارد. علی رغم این منحصربفرد بودن، کنجکاوی در مورد شناخت جهان و کشف محیط اطراف در همهی آنها یکسان است. کودکان در مراحل اولیه رشد نیاز به راهنمایی درست و قرار گرفتن در مسیر درست دارند.
شما به عنوان والدین مسئولیت دارید این کنجکاوی را در آنها تقویت کنید و ابزارهای لازم برای موفقیت آنها را فراهم کنید. یکی از فضاهایی که میتوانید مهارتهای کودک خود را در آن پرورش دهید، مهد کودک است. ثبت نام در مهد کودک میتواند بهترین انتخاب برای هر کودکی در مسیر ابتدایی آموزش باشد. این در حالی است که تحقیقات هم نشان میدهد مهد کودک میتواند یک تجربهیی ارزشمند برای کودکان باشد.
بازیهای ریتم و گیم در مهد کودک برای تقویت هوش کودکان
در ادامه به دلایل مهمی که ثابت میکند تجربه مهد کودک آیندهی بهتری برای کودک شما رقم میزند، میپردازیم:
چرا مهد کودک خوب است؟
در این بخش به این دو پرسش اساسی پاسخ میدهیم:
1. مزایای مهد کودک در مقایسه با خانه ماندن کودکان چیست؟
2. و چرا مهد کودک برای رشد کودک مهم است؟
1. رشد مهارتهای اجتماعی و هیجانی
یکی از مزایای مهد کودک این است که فرصتی برای کودکان فراهم میکند تا مهارتهای عاطفی و اجتماعی در آنان تقویت شود. مهد کودک یک فضای ساختارمند است که کودکان یاد میگیرند در آن چیزهای مختلف را با کودکان و بزرگسالان به اشتراک بگذارند، همکاری کنند و با آنها تعامل کنند.
آنها یاد میگیرند روابط بسازند، درک کنند و احساساتشان را مدیریت کنند و به احساسات دیگران احترام بگذارند. کنترل شخصی عواطف، همدردی و مهارتهای ارتباطی خوب در این مرحله پرورش مییابد و میتواند بر بهبود عاطفی آنها تاثیر بگذارد.
2. زمینهسازی برای یادگیری
در مهد کودک تمرکز اصلی آموزش بر اعداد و حروف نیست. بلکه هدف اصلی ایجاد اشتیاق نسبت به آموزش و یادگیری است که باید در طول عمر کودک ادامه یابد. کودکان ذاتاً کنجکاو هستند و مربیان مهد کودک این کنجکاوی را به تجربههای یادگیری فعال تبدیل میکند. از طریق داستان، موسیقی، بازی و فعالیتهای خلاق، کودکان اعداد، زبان فارسی، علوم و مهارتهای اجتماعی و مهارتهای زندگی را میآموزند. این قرار گرفتن در معرض آموزش به کودکان کمک میکند تا نسبت به یادگیری و مدرسه اشتیاق پیدا کنند و در مسیر تحصیلی خود در آینده موفق باشند.
3. تقویت رشد جسمی
فعالیتهای فیزیکی و جسمانی منظم بخشی از برنامه آموزشی مهد کودک است. بازی در فضای باز و فعالیتها فضای باز در مهد کودک به پرورش مهارتهای حرکتی و عصب و عضله کودک کمک میکند. مهارتهای دستورزی یا مهارتهای ظریف کودک مثل بریدن با قیچی، گرفتن مداد و خمیربازی در مهد کودک تقویت میشود. رشد جسمی همچنین به صورت تقویت هماهنگی دست و چشم و سلامت کلی کودک خود را نشان میدهد.
4. تقویت استقلال کودک
مهد کودک معمولا اولین جایی است که کودکان خارج از خانه تجربه میکنند و بدون حضور والدینشان تصمیم میگیرند. تصمیمات ساده مثل این که دوست دارند با چه کسی یا با چه وسیلهای بازی کنند، از دستشویی استفاده کنند یا حواسشان به وسایلشان باشد، به همین دلیل مهد کودک نقش مهمی در تقویت مسئولیتپذیری کودکان دارد. این خودکفایی در مراحل اولیه رشد به کودکان کمک میکند، اعتماد به نفس و عزت نفس خود را تقویت کنند، دو خصلتی که آنها را برای مواجهه با چالشها پیش رو آماده میکند.
5. آماده شدن برای مدرسه
مهد کودک کودکان را با ساختار مدرسه آشنا میکند. کودکان به یک رویه عادت میکنند و یاد میگیرند چطور در فعالیتهای گروهی مشارکت کنند و از دستورالعملهای ساده پیروی کنند. آنها همچنین مهارتهای آموزشی اولیه را یاد میگیرند و با محیط کلاس ارتباط برقرار میکنند. این روند کودکان را برای مدرسه و پیش دبستانی آماده میکند و روند انتقال آنها راحتتر صورت میگیرد.
5 ویژگیهای مهد کودک ایدئال
از جمله ویژگیهای مهد کودک ایدئال میتوان به موارد زیر اشاره کردن که در ادامه به تفصیل به بررسی آن خواهیم پرداخت:
- خوشنامی
- فضای ایمن و مبتنی بر رشد کودک
- مربیان تحصیل کرده، مشتاق و مراقب
- یادگیری فعال که منجر به تقویت رشد میشود.
- امکانات مناسب کودک
1. خوشنام بودن
یکی از مهمترین ویژگیهایی که در انتخاب مهد کودک برای خانوادهها اهمیت دارد خوشنامی آن مهد کودک است. با وجود عوامل و تحقیقات بسیاری که بر روی انتخاب مهد کودک تاثیر میگذارد در نهایت آنچه اهمیت دارد، تایید آشنایان و اطرافیان است. بازخورد مثبت از جانب دوستان و آشنایان نزدیک باعث میشود تا والدین رغبت بیشتری برای ثبت نام کودک خود داشته باشند.
هر والدینی باید بداند که مهد کودک چقدر در مواقع بحرانی عملکرد خوبی دارد، چطور با والدین تعامل برقرار میکند، کودکان چه احساسی نسبت به یادگیری در مدرسه دارند و چطور مهارتهای جدید را یاد میگیرند. در واقع یادگیری در مهد کودک باید به گونهای باشد که مهارتهای زندگی را به کودکان در دنیای واقعی آموزش دهد.
2. یک فضای امن و رو به رشد
مهد کودک اولین تجربهای است که هر کودکی خارج از خانه تجربه میکند. کودکانی که محیط دنج و گرم خانه را ترک میکنند، در مهد کودک باید وارد فضایی مشابه شوند. کودکانی که در سن مهد کودک هستند در مسیر یادگیری اولیهی ارتباط برقرار کردن و چگونگی به اشتراک گذاشتن با همسن و سالانشان هستند. آنها چیزهایی که دوست دارند یا ندارند را میشناسند و بدون کمک و حمایت والدینشان با هم ارتباط برقرار میکنند.
یک مهد کودک باکیفیت فضایی امن، گرم و رو به رشد را ایجاد میکند، جایی که کودکان بتوانند آنچه میخواهند و آنچه به آنها استقلال میدهد را بشناسند. والدین باید نسبت به اهمیت انتخاب یک مهد کودک باکیفیت و عالی برای کودکانشان آگاه باشند. کودکان در مهد کودک باید بتوانند آزادانه و خلاقانه فکر و عمل کنند.
3. مربیان تحصیلکرده، مشتاق و دلسوز
مربیان و تسهیلگران متخصص و باتجربه و دلسوز یکی از اولویتهای اصلی والدین برای انتخاب بهترین مهد کودک است. طبق مصوبه سازمان تعلیم و تربیت که وظیفهی ساماندهی مهد کودکها را بر عهده دارد، لازم است مربیان مهد کودک حداقل مدرک کارشناسی در یکی از شاخههای علوم تربیتی یا روانشناسی داشته باشند. اما علاوه بر این تحصیلات لازم است مربی اشتیاق زیادی هم به کار داشته باشد و از کار با کودکان لذت ببرد.
4. یادگیری فعال که به رشد کودک کمک میکند
کودکانی که در مراحل اولیه یادگیری هستند، از طریق فعالیتهای دستورزی یا یادگیری فعال، یادگیری بهتری دارند. آنها بیشترین کسب تجربه را از طریق کشف و بازی دارند. وقتی کودکان یاد میگیرند در واقع لازم است از طریق بازی و سرگرمی یاد بگیرند، در غیر این صورت جذب آموزشهای مهمی که مربیان به آنها میدهند نمیشوند. در مهد کودک داستان، کاردستی، کارهای هنری، ریتم و گیم، بازی در فضای بازی و … وجود دارد و همین امکان تجربههای ناب و دریافت اطلاعات را برای کودکان فراهم میکند. فعالیتهایی که به رشد مهارتهای ظریف کودک کمک میکند میتواند خلاقیت آنها را تقویت کند.
در مهد کودک ذهن روشن مربیان از طریق بازیهای سرگرم کننده و فعالیتهای مختلف سعی میکنند مهارتهای اساسی کودک را تقویت کنند. در این مهد کودک فعالیتها متناسب با گروه سنی کودک در نظر گرفته میشود.
5. امکانات مناسب برای کودکان و توجه به نیازهای خاص یادگیری در هر کودک
وسایل و امکانات بهداشتی و ایمن از جمله مواردی است که در انتخاب مهد کودک خوب تاثیر دارد. والدین باید اطمینان حاصل کنند که امکانات مهد کودک ایمن است و به صورت مرتب آن را به روز کنند. همچنین مربیان باید با نکات اولیه ایمنی آشنا باشند.
از طرف دیگر هر کودکی با کودک دیگر متفاوت است و هر کدام روش خاص خود را در یادگیری دارد؛ فقط مهدکودکهای باکیفیت این تفاوت در نیازها را درک میکنند و به هر کودک کمک میکنند تا با توجه به نیازهای خاصش آموزش دریافت کند.
بهترین زمان برای فرستادن کودک به مهد کودک چه سنی است؟
کودک شما به لحاظ جسمی، عاطفی و اجتماعی آمادهی حضور در مهد کودک هست؟ بیشتر مهد کودکها، سه تا چهار سال را بهترین سن برای شروع مهد کودک میدانند اما این عدد یک عدد مقدس نیست و برای هر کودک متفاوت است.
آمادگی برای رفتن به مهد کودک به عوامل مختلفی بستگی دارد که سن کم اهمیتترین آنها است. هر کودکی با سرعت خاص خود رشد میکند بنابراین در حالی که یک کودک سه ساله ممکن است برای رفتن به مهد کودک آماده باشد، اما سایر هم سن و سالهایش مهارت کافی برای رفتن به مهد کودک را نداشته باشند.
بنابراین قبل از ثبت نام در مهد کودک این عوامل را در نظر بگیرید:
- میزان اضطراب جدایی کودک
- رشد اجتماعی کودک
- توانایی دستشویی رفتن به تنهایی
- رشد جسمی
- میزان خواب کودک
- کنجکاوی و تخیل
- مهارتهای ارتباطی
- مهارتهای شنیداری
شرکت در کارگاههای مادر و کودک میتواند به شما کمک کند تا پیش از رسیدن سن مهد کودک برای کودکتان، تجربهی بازی در فعالیت در فضای جمعی را داشته باشد و به این ترتیب مسئلهی اضطراب جدایی در کودک و مواردی از این دست برطرف شود.
برنامه آموزشی مهد کودک به چه صورت است؟
برنامهی آموزشی در مهد کودک را میتواند در قالب 6 رویکرد آموزشی دسته بندی کرد؛ این رویکردها شامل رجیو امیلیا، مونتسوری، والدورف و چند رویکرد دیگر است. در ادامه به بررسی مهمترین رویکردها میپردازیم:
1. مونتسوری
رویکرد مونتسوری یک روش آموزشی مبتنی بر مشاهده و تجربیات عملی است که توسط ماریا مونتسوری، پزشک و آموزشگر ایتالیایی، توسعه داده شده است. این رویکرد بر پایه درک نیازها و تواناییهای طبیعی کودکان طراحی شده و هدف آن پرورش استقلال، اعتماد به نفس و مهارتهای زندگی در کودکان است. از جمله مزایای روش مونتسوری میتوان به پرورش خلاقیت و استقلال، تقویت مهارتهای اجتماعی از طریق کار گروهی، یادگیری عمیقتر مفاهیم از طریق تجربه عملی و انطباق با سرعت یادگیری و علاقهمندیهای کودک اشاره کرد. برخی اصول کلیدی این روش عبارتند از:
- آموزش خودمحور
- محیط آماده شده
- توجه به دورههای حساس
- استقلال و مسئولیت پذیری
- یادگیری از طریق عمل
- نقش معلم به عنوان راهنما
- تقویت تمرکز و نظم
3. برنامه آموزشی والدورف
رویکرد والدورف که توسط فیلسوف و دانشمند اتریشی، رودولف اشتاینر در اوایل قرن بیستم توسعه داده شد، یک روش آموزشی جامع و مبتنی بر پرورش ذهن، بدن و روح کودک است. این روش با تاکید بر خلاقیت، تخیل و رشد طبیعی کودک، برنامهای متوازن برای آموزش فراهم میکند. در اینجا اصول و ویژگیهای اصلی برنامه والدورف را توضیح خواهیم داد.
مراحل رشد در رویکرد والدورف به صورت زیر است:
- سنین 0 تا 7 سال: تاکید بر بازی، تخیل و فعالیتهای عملی
- سنین 7 تا 14 سال: تاکید بر بازی، تخیل و فعالیتهای عملی
- سنین 14 به بالا: تمرکز بر تفکر انتقادی، تحلیل و تواناییهای آکادمیک
برنامه آموزشی رجیو امیلیا
رویکرد رجیو امیلیا یک روش آموزشی نوآورانه و کودک محور است که در دهه 1940 در شهر رجیو امیلیا ایتالیا توسعه یافت. این رویکرد براساس احترام به کودک به عنوان یک فرد کنجکاو و توانمند طراحی شده است و تاکید زیادی بر یادگیری از طریق کاوش، همکاری و خلاقیت دارد. این روش اغلب در آموزش پیش دبستانی و البته ابتدایی به کار گرفته میشود. از جمله اصول کلیدی برنامه آموزشی رجیو امیلیا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کودک به عنوان یک یادگیرنده فعال
- نقش معلم به عنوان راهنما
- یادگیری از طریق پروژهها
- محیط به عنوان معلم سوم
- تاکید بر همکاری و کار گروهی
4. رویکرد آموزشی های اسکوپ
رویکرد آموزشی های اسکوپ (HighScope)، یکی از روشهای معتبر در آموزش پیش دبستانی است که در دهه 1960 توسط دیوید وایکارت در آمریکا توسعه داده شد. این روش بر یادگیری فعال، مشارکت کودکان در فرآیند آموزش و ایجاد یک محیط حمایتی برای رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی تاکید دارد. اهداف کلیدی در این رویکرد شامل موارد زیر است:
- حل مسئله
- تقویت زبان و سواد
- مهارتهای اجتماعی
- تفکر منطقی
- خلاقیت و نوآوری
نقش مهد کودک در تقویت مهارتهای اجتماعی کودک
مهارتهای اجتماعی که کودکان در مهد کودک میآموزند شامل ارتباط برقرار کردن و تعامل با دیگران است. برای کودکان این مهارتها شامل موارد زیر است:
- به اشتراک گذاشتن و رعایت نوبت: یادگیری به اشتراک گذاشتن اسباب بازیها و رعایت نوبت یکی از اولین قدمها در درک همکاری است.
- همدردی: درک و واکنش به احساسات دیگران به کودکان کمک میکند ارتباطات معنادار بسازد.
- ارتباط: ارتباط زبانی و غیرزبانی موثر به کودکان اجازه میدهد نیازها، خواستهها و احساساتشان را به صورت شفاف بیان کنند.
- حل مسئله: حل تعارض با همسالان به شکل سازنده، کلید اصلی توسعه همکاری است.
این مهارتها به صورت طبیعی در کودک ایجاد نمیشود بلکه از طریق تمرین آموخته و اصلاح میشود. پیش دبستان فضای مناسبی برای این یادگیری ایجاد میکند.
مهد کودک از طریق 5 روش زیر منجر به تقویت مهارتهای اجتماعی در کودک میشود:
- تعاملات اجتماعی ساختارمند
- هدایت توسط مربیان
- تجربههای اجتماعی متنوع
- یادگیری از طریق بازی
- یادگیری مدیریت احساسات
فعالیت روز مهربانی مهد کودک ذهن روشن برای تقویت مهارتهای اجتماعی کودکان
تغذیه سالم در مهد کودک: بایدها و نبایدها
- کودکان در مهد کودک نیاز دارند از هر 5 گروه غذایی سالم بخورند.
- 5 گروه غذایی سالم شامل سبزیجات و حبوبات، میوه، غلات، لبنیات و گوشت و مرغ است.
- غذاهای سالم شامل مواد مغذیای هستند که برای رشد و یادگیری کودک مناسب است.
- محدود کردن مصرف غذاهای نمکی، چرب و شیرین، غذاهایی با فیبر کم و نوشیدنیهایی با کافئین یا شکر زیاد.
در مهد کودک ذهن روشن، برنامهی غذایی به صورت ماهانه تهیه و در اختیار خانوادهها قرار میگیرد. در این مهدکودک برنامهی غذایی به صورتی تهیه میشود که روزانه صبحانه و نهار شامل تمامی مواد مغذی مورد نیاز برای کودکان باشد. برای مشاهده برنامه غذایی مهد کودک ذهن روشن اینجا کلیک کنید.
حضور کودک در مهد کودک برای والدین چه فوایدی دارد؟
- مهد کودک برای بسیاری از خانوادهها گزینهی بسیار مناسبی است. از جمله مزایای مهد کودک میتوان به ساختار منسجم و پیوسته و تمرکز بر آموزش با هدف علاقمند کردن کودکان به یادگیری اشاره کرد. برنامههای آموزشی در مهد کودک با هدف ارتقا مهارتهای شناختی، اجتماعی، عاطفی و زبانی طراحی میشود.
- مهد کودک به ویژه برای والدینی که هر دو شاغل هستند، گزینهی بسیار مناسبی است. در واقع والدین با ثبت نام کودک در مهد کودک علاوه بر این که میتوانند بدون دغدغه به فعالیتهای کاری خود بپردازند، در عین حال امکان مناسبی برای رشد و توسعهی مهارتهای کودک خود فراهم میکنند.
- تحقیقات نشان میدهد کودکانی که به مهد کودک میروند معمولا اجتماعیتر و مستقلتر هستند. مهد کودک همچنین منجر به افزایش اعتماد به نفس کودکان میشود که در بلند مدت بسیار مهم است.
معرفی بهترین مهد کودک تهران
مهد کودک ذهن روشن در منطقه 5 یکی از به روزترین مهد کودکها تهران در زمینهی آموزش به کودکان است. این مهد کودک با بهرهگیری از مربیان مجرب و تحصیلکرده در رشته روانشناسی فضای پویا و مثبتی را برای کودکان فراهم میکند.
